Billijke vergoeding: geen sanctie, maar een doekje voor het bloeden

Wanneer de arbeidsovereenkomst van een werknemer die minimaal 24 maanden in dienst is geweest, wordt beëindigd, heeft de werknemer recht op een transitievergoeding. In sommige gevallen heeft de werknemer echter ook nog recht op een andere vergoeding: de zogenaamde billijke vergoeding. Deze wordt toegekend indien de beëindiging van de arbeidsovereenkomst het gevolg is van ernstig verwijtbaar handelen of nalaten van de werkgever. Hoe de hoogte van die vergoeding moet worden bepaald, heeft de wetgever er niet bij vermeld. De Hoge Raad heeft recentelijk een belangrijk arrest gewezen waarin handvatten worden geboden.

Wat was er aan de hand?

Een kapster werkte sinds eind 1989 bij kapperszaak New Hairstyle. Begin 2015 gaf ze haar vakantiedagen op. Werkgever keurde deze dagen niet goed, maar werkneemster was van oordeel dat werkgever te laat reageerde en verscheen op de opgegeven dagen dan ook niet op haar werk. Werkgever was het hier niet mee eens en ontsloeg haar vervolgens. De kapster was het niet eens met het ontslag, stapte naar de rechter en verzocht om een billijke vergoeding. De kantonrechter veroordeelde de werkgever vervolgens inderdaad tot het betalen van een billijke vergoeding van €4.000,- waarna het Hof die uitspraak bekrachtigde in hoger beroep. Hierbij oordeelde het hof dat in de hoogte van de billijke vergoeding het punitieve en afschrikwekkende karakter daarvan teruggezien moest worden en dat de gevolgen die de opzegging voor de kapster heeft gehad, buiten beschouwing moeten blijven. De Hoge Raad oordeelt anders.

Rekening houden met de gevolgen van het ontslag

De Hoge Raad bevestigt in zijn uitspraak dat, wanneer de arbeidsovereenkomst wordt beëindigd als gevolg van ernstig verwijtbaar handelen of nalaten van de werkgever, de werknemer de keuze heeft tussen het ontslag door de rechter te laten vernietigen of om een billijke vergoeding te verzoeken. Als de werknemer kiest voor de billijke vergoeding, moet daarin het loon terug te zien zijn wat zij gekregen zou hebben indien zij had gekozen voor de vernietiging van de opzegging. In hoeverre hiermee rekening gehouden moet worden, hangt af van de vraag of de werkgever de arbeidsovereenkomst ook op rechtmatige wijze had kunnen beëindigen en op welke termijn dat had mogen gebeuren.

De Hoge Raad oordeelt dat de gevolgen van het ontslag voor de werknemer wel een rol mogen spelen bij het bepalen van de omvang van de billijke vergoeding.

Soms kan het ontslag voor een werknemer echter ingrijpende gevolgen hebben. De Hoge Raad bepaalt dat de gevolgen van het ontslag voor de werknemer als zodanig geen reden kunnen zijn voor het toekennen van de billijke vergoeding. Deze worden namelijk geacht te zijn meegenomen in de transitievergoeding. De Hoge Raad oordeelt dat de gevolgen van het ontslag voor de werknemer wel een rol mogen spelen bij het bepalen van de omvang van de billijke vergoeding. Hiermee wil de Hoge Raad vermijden dat werkgevers voor een opzegging gaan kiezen waarbij zij ernstig verwijtbaar hebben gehandeld, omdat dit voor hen voordeliger is dan op de juiste wijze beëindigen of het in stand houden van de arbeidsovereenkomst. In onderhavige zaak was ten onrechte geen rekening gehouden met de duur van het dienstverband, met de gevolgen van het ontslag, de kosten rechtsbijstand en werd er ten onrechte een punitief karakter aan de billijke vergoeding toegekend. De Hoge Raad benadrukt voorts dat het niet de bedoeling van de wetgever is geweest om bij het introduceren van de billijke vergoeding de werkgever een punitieve sanctie op te leggen.

Verder overweegt de Hoge Raad nog dat het verwijt dat de werkgever treft en de vraag of de werknemer reeds ander werk heeft gevonden ook van belang kan zijn voor het vaststellen van de hoogte van de billijke vergoeding.

Conclusie

De Hoge Raad heeft met deze uitspraak richtlijnen gegeven voor het vaststellen van de hoogte van de billijke vergoeding. Een rechter zal echter voor ieder geval apart moeten bepalen welke omstandigheden meegenomen worden en in hoeverre deze omstandigheden meegenomen dienen te worden. Twijfel je ten aanzien van een werknemer of sprake kan zijn van een billijke vergoeding, neem dan gerust contact met ons op. Wij kunnen je helpen bij het maken van een evenwichtige beslissing.